Het reukorgaan van de hond

Iedere hondenbezitter heeft zich wel eens geërgerd aan het voortdurend snuffelen van zijn hond. Vooral wanneer je wat haast hebt en nog even de hond moet uitlaten.

Daartegenover staat echter dat de hond al op vele terreinen ruimschoots zijn sporen verdiend heeft met zijn reukorgaan. Hierbij valt te denken aan defensie, politie, hulpverleningsdiensten en sinds een paar jaar de medische en technische wereld.

Wat is er dan zo bijzonder aan dat neusje?

Als mens zijn we maar al te graag geneigd om te zeggen ergens een neusje voor te hebben. Is onze neus daar echter technisch toe in staat of moeten we hier onze superieur onderkennen in de hond.

Laten we allereerst eens de uiterlijke vorm van die van de hond onder de loep nemen.

Diverse groottes, diverse kleuren maar allen voortdurend bewegend en uniek als een vingerafdruk. Door de bouw is de hond – in tegenstelling tot de mens – in staat om gelijktijdig in- en uit te ademen en daardoor voortdurende een geurbeeld vast te houden (zie afbeelding).

Door deze techniek is de hond in staat om circa 400 ademhalingen (lees speurbewegingen) per minuut te maken. Als mens zouden we in een hyperventilatie of erger terechtkomen. Wees daarom zuinig op de conditie van je hond tijdens het speuren en de speurtrainingen.

Het innerlijke van dit vernuftige orgaan

Achter de zgn. “neusspiegel” zit er – gescheiden door een tussenschot – een linker en rechterneusholte. Net als zoals wij stereo kunnen horen en de richting van het geluid kunnen bepalen door ons hoofd te draaien, kan een hond stereo (richting) ruiken door de verschillen tussen rechter en linker neusholte.

Reukcellen

Gaan we echter dieper de neus in, dan komen we verschillende structuren tegen: kaakschelpen, zeefbeenschelpen, bijholten en slijmvliezen met (reuk)cellen. Nagenoeg identiek aan onze gok, maar het verschil wordt gemaakt door de reukcellen. Wij met ongeveer circa 5 miljoen reukcellen tegen de hond met tussen 125 en 300 miljoen (afhankelijk van het ras).

Geurreceptoren

Mogelijk wat onfris om het zo te benoemen, maar wanneer we nog een stukje dieper het neusorgaan penetreren, dan zien we dat een reukcel zgn: “geurreceptoren” bevat. Er zijn circa 1000 verschillende geurreceptor organen bekend bij de hond terwijl het menselijk reukorgaan er slechts 350 telt

Deze geurreceptoren op de cellen ‘vangen’ de geurmoleculen op. Dit proces prikkelt via de zenuwen het geurdeel in de hersenen. In de praktijk zal een hond meerdere geuren ruiken, maar geeft dan prioriteit aan een geur in het geurdeel in zijn hersenen. En daar ligt de mogelijkheid om de hond datgene op te laten sporen wat wij willen. Daar ligt de kans om het speurgedrag van de hond te manipuleren.

Specialiseren

Een hondenneus kan zich daardoor specialiseren. Indien je de hond gaat trainen om een bepaalde geur prioriteit te geven en te detecteren, dan maakt zijn lichaam relatief meer van deze specifieke receptoren aan. In theorie is de periode waarin een hondenneus zich zou kunnen aanpassen aan een bepaald geurbeeld 1 tot 2 maanden. Dit is ongeveer gelijk aan de levensduur van een reukcel. Niet dat het geurbeeld volledig is verdwenen wanneer we niet trainen, maar deze wetenschap betekent, dat met grote regelmaat getraind moet worden om het reukorgaan van de hond en het betreffende geurbeeld in conditie te houden.

Het Vomeronasaal orgaan

Met regelmaat zien we de hond likken aan het spoor. Een verwarrend en ogenschijnlijk ongeconcentreerd beeld, maar vergis je niet.

Het “Vomeronasaal orgaan” (ook wel orgaan van Jacobson) heeft een belangrijke functie voor het geurbeeld van de hond. Geurmoleculen die via de bek binnen komen, worden daar immers mede-gedetecteerd. Het orgaan van Jacobson bevindt zich in de bek van de hond, achter de bovenhoektanden in de neusbodem. Een wat onderkend maar belangrijk speurorgaan van de hond.

Ik heb dit artikeltje geschreven om iets bij te dragen aan het lezen van je hond tijdens je speurtrainingen.